استین گلاس چیست؟ و به چه آثاری گفته می شود؟

استین گلاس چیست؟ و به چه آثاری گفته می شود؟ این سوالی است که در این مطلب سعی بر پاسخ به آن داشته ایم. اصطلاح استین گلاس می تواند به شیشه ای رنگی به عنوان یک ماده اطلاق شود و یا به آثار بوجود آمده از آن اشاره کند. در طول تاریخ هزار ساله، این اصطلاح منحصرا به پنجره کلیساها، مساجد و سایر ساختمان های برجسته اشاره داشته است. اگر چه به طور سنتی استیند گلاس در پانل های تخت و به عنوان پنجره ساخته و استفاده می شود، تولیدات جدیدتر آن، شامل ساختارهای سه بعدی و مجسمه سازی نیز می شود.

استفاده مدرن و جدید از شیشه های استین گلاس، اصطلاح “استیند گلاس” را گسترش داده است و امروزه این اصطلاح طیف وسیعی از هنرهای شیشه را شامل می شود. به طوری که این استن گلاس آثار هنری ایجاد شده از شیشه بوسیله فلز را در بر می گیرد که از مهمترین آنها می توان به آثار شیشه ای تولید شده توسط لوئیس تیفانی (Louis Comfort Tiffany) اشاره کرد.

ریشه کلمه استیند گلس

چرا بعضی از شیشه ها استیند گلس نامیده می شوند؟

اصطلاح “استیند گلس” (stained glass) از کلمه “stain” در زبان انگلیسی گرفته شده است. “Stain” به معنای نوعی “لکه گذاری” یا “رنگ آمیزی” است که به آسانی قابل پاک کردن نباشد. به عبارت دیگر نوعی رنگ گذاری است که به صورت نفوذ در متریال ها انجام می شود و واکنش حاصل از آن، واکنشی شیمیایی است. اما آنچه امروزه  انجام می پذیرد و به عنوان استین گلس شناخته می شود، به صورت گسترده تری است و شاخه های متعددی را در بر می گیرد.

شیشه استین گلاس از ۱۰۰۰ سال پیش تا کنون قدمت دارد و کماکان نیز تولید شده و مورد استفاده قرار می گیرد. امروزه اما کلمه استیند گلس (stained glass) به شکل گسترده تری به کار می رود. مونتاژ شیشه های رنگی در کنار هم بوسیله فلزاتی H شکل که اصطلاحا “لدکیم” نامیده می شود، به هر شکل و نوعی که باشد، فارغ از اینکه در آن نقاشی روی شیشه انجام شده باشد یا خیر، به نام استیند گلس شناخته می شود.

استین گلاس چیست؟

استیند گلاس شیشه ای رنگارنگ است که در آن قطعات کوچک شیشه با رنگ های مختلف مرتب شده اند تا یک الگو یا تصویر را تشکیل دهند. این قطعات به طور سنتی توسط نوار های سرب (لدکیم) نگهداری می شود و در یک قاب محکم قرار می گیرد. جزئیات نقاشی شده بر روی استیند گلاس اغلب برای بهبود طراحی استفاده می شود و اصالت استیندگلاس به ترکیب آن با فلز برمی گردد.

اولین قدم در ساخت شیشه استیند گلس رنگی، اندازه ‌گیری، طراحی و ترکیب‌بندی رنگ‌ها است. به این معنی که یک طرح نهایی دقیق با توجه به ایده و خواسته و سلیقه طراح و مشتری کشیده می‌شود. این طرح شامل خطوط برش و ترکیب رنگ‌های شیشه‌ است. گستره طرح های استیند گلاس بسیار متنوع و مختلف است و می تواند تمام سبک های طراحی را در خود جای دهد.
سپس قطعات شیشه با توجه به ابعاد از پیش تعیین شده و شکل هایی که طراحی شده اند، با دقت بسیار بالایی برش می خورند. در مرحله بعد این تکه‌های کوچک شیشه‌ رنگی به ‌منظور ایجاد طرح کلی و با استفاده از نوارهای فلزاتی نظیر سرب، مس، روی، قلع یا برنج در کنار یکدیگر مونتاژ شده و به صورت یکپارچه در می آید. نقاط اتصال این فلزات، پس از مونتاژ کامل، به یکدیگر جوش داده می شوند تا قطعات شیشه مستحکم و پایدارتر شوند.

در تصویر فوق، که نشان دهنده تکنیک استیند گلس است، مواد و متریال شامل موارد زیر است:

شماره 1 : لدکیم U

شماره 2: لدکیم H

شماره 3: شیشه

شیشه های مختلف، با رنگ ها و بافت های متنوع می توانند در استیند گلاس مورد استفاده قرار گیرند. انواع شیشه های رنگی، سند بلاست، اسیدواش(اسید شور)، شیشه های اوپال و نقاشی شده در استیند گلاس قابل استفاده هستند. بعضی از قطعات استیند گلاس برای ایجاد بازی بصری با نور و زیبایی بیشتر، شیشه های تراش خورده(بِوِلد) هستند که نقش به سزایی در ایجاد جلوه بصری در استیند گلاس ایفا می کنند. محیط این قطعات با استفاده از دستگاه تراش شیشه، به صورت الماسی در می آید و هنگام عبور نور از آن، با شکست نور در آن، جلوه ای بی همتا و زیبا ایجاد می کنند. استیند گلاس در فضاهای مختلفی از جمله درب، پنجره، سقف، پارتیشن و … کاربرد دارد. گروه هنری چارسیک با اندوخته ای از تجربه در حوزه شیشه های تزئیناتی و دکوراتیو، این نوع شیشه ها را در دو نوع تخت(فلت) و خم طراحی، تولید و نصب می کند. پروسه تولید استیند گلاس بسیار زمان بر است و دقت و ظرافت بالایی می طلبد. از همین رو جزء یکی از با ارزش ترین آثار هنری در جهان شناخته می شود.

مراحل اجرای استین گلاس

۱ برش شیشه

در تکنیک استین گلاس برش شیشه ها به طور کامل با دست انجام می شود. قطعات شیشه با توجه به الگوهای ریز موجود در طرح برش داده می شوند. شیشه ها می توانند به صورت خام (کارخانه ای) یا به صورت نقاشی شده مورد استفاده قرار گیرند و برش داده شوند.

۲  مونتاژ شیشه

شیشه های برش داده شده در این مرحله با استفاده از کلاف های سربی که به لدکیم معروف است، در کنار یکدیگر محکم می شوند. لدکیم یک نوار سربی با مقطع H است که قطعات شیشه از هر دو طرف در شیارهای ان قرار می گیرند.

۳ پرداخت شیشه

در مرحله پرداخت شیشه استین گلاس، نقاط تقاطع لدکیم ها لحیم کاری می شوند تا شیشه استیند گلس به صورت یک پارچه در آید. در این مرحله تمیزکاری شیشه نیز انجام می گیرد و شیشه ها برای نصب آماده می شوند. می توان با استفاده از گلیز(پودری شبیه سیمان) و پاشیدن آن بر روی سطح شیشه به پایداری بیشتر استیند گلاس کمک کرد.

برای مطالعه آموزش رایگان استین گلاس می توانید لینک زیر را مطالعه کنید: آموزش استین گلس در ۹ مرحله

ویژگی شیشه استین گلس

استین گلاس، به عنوان یک هنر و یک صنعت، نیاز به مهارت هنری برای طراحی مناسب و کارآمد، و مهارت مهندسی برای چیدمان و مونتاژ قطعات در کنار هم دارد. پنجره باید محکم و مقاوم در فضای مورد نظر نصب شود. در یک پنجره باید مقاومت در برابر باد و باران و همچنین وزن آن ( به ویژه در پنجره های بزرگتر) مورد توجه قرار گیرد. بسیاری از پنجره های بزرگ به دلیل رعایت اصول ساخت و نصب، در گذر زمان مقاوم بوده اند به طوری که تعداد قابل توجهی از آنان که در اواخر قرون وسطی ساخته شده اند، کماکان باقی مانده و مورد استفاده هستند.

نقش شیشه استیند گلس

استیند گلاس در اروپای غربی نقش عمده ای در احیای هنر تصویری در طول زمان داشته است. چنانچه هدف یک پنجره استیند گلس، عبور دادن نور، و یا نشان دادن محیط خارج از ساختمان به اشخاصی که درون ساختمان هستند، نیست، بلکه در درجه اول کنترل این دو مورد است. به همین دلیل از پنجره های استین گلاس به عنوان ” دیوار روشن” نیز نام برده می شود.

استین گلاس در گذر زمان

شیشه‌های رنگی استین گلس از قرن هفتم میلادی مورد استفاده قرار گرفته است. استن گلاس در ابتدا در کلیساها و صومعه‌ها برای بازگو کردن داستان‌های کتاب مقدس و یا مساجد برای تقویت حالات عرفانی مورداستفاده قرار می‌گرفتند. امروزه هنوز از آن‌ها برای تزئین بناهای تاریخی و اماکن عبادت استفاده می‌شود، اما علاوه بر این، نقوش شیشه‌ای رنگی، راه خود را به فضای داخلی منازل و ساختمان‌های تجاری نیز بازکرده است.

فرض کنید شما در قرن دهم میلادی هستید و به شما می گویند برای یک پنجره کلیسا با ابعادی بسیار بزرگ یک شیشه نصب کنید! خب با توجه به فقدان تکنولوژی و عدم امکان تولید شیشه در ابعاد بزرگ شما چه راهکاری می اندیشید؟ باید توجه کنید که می توانید شیشه را در ابعاد کوچک و به روش دستی تولید کنید؛ بنابراین باید خلاقیت به خرج دهید و یک راه حل درست و اصولی پیدا کنید تا بتوانید یک پنجره بزرگ را تماما با شیشه پوشش دهید. بله درست حدس زدید با استفاده از مونتاژ شیشه های کوچک در کنار هم می توان یک شیشه بزرگ و طرح دار به وجود آورد؛ با یک تیر، دو نشان؛ هم ابعاد شیشه بزرگ می شود و هم شیشه طرح دار می شود. همین موضوع باعث به وجود آمدن تکنیک استن گلس در قرون وسطی شد.

در طول تاریخ هزار ساله شیشه، این شیشه زیبا رفته رفته و با کشف راه های جدید تولید شیشه و حرکت آن به سمت صنعتی شدن، برای عوام قابل استفاده شد و به اماکن خصوصی تر نیز راه پیدا کرد. قبل از این به خاطر تولید مشقت بار شیشه و قیمت گزاف آن، مردم عادی قادر به خرید شیشه نبودند. امروزه تکنیک استیند گلس و تیفانی علاوه بر استفاده در پنجره ها، بازشوها، درب ها، پارتیشن ها، سقف ها و نورگیرها که به صورت تخت و فلت کار می شوند، در گنبدها، آباژورها، مجسمه ها و طرح های سه بعدی نیز مورد استفاده قرار می گیرند.

تاریخ شیشه استین گلس را می توانید در لینک زیر مطالعه کنید: تاریخچه شیشه استین گلاس

کاربرد استین گلاس

آستین شیشه را می توان در موارد متعددی به کار برد. عمده استفاده از استین شیشه در معماری و در ساختمان هاست.برای مطالعه اطلاعات بیشتر در خصوص کاربرد شیشه استین گلس میتوانید لینک زیر را مطالعه فرمایید: استین گلاس چه کاربردی دارد؟

در زیر با دو نمونه از کاربردهای متداول شیشه استین آشنا می شویم:

• نورگیر گنبدی شیشه ای استین گلاس

استفاده از شیشه های طرح دار استیندگلس و تیفانی در گنبدها و ساختارهای منحنی، نیاز به تولید این شیشه ها به صورت خم دارد که گروه هنری چارسیک قادر است تا با استفاده از تجربیات خود و پژوهش های آکادمیک، این شیشه ها را در دو نوع تخت و خم طراحی و اجرا نماید. برای شناخت بیشتر شیشه استیند گلس و تیفانی، می توانید به دفتر و کارگاه چارسیک مراجعه نمایید تا از نزدیک با شیوه کار و اجرای این تکنیک ها آشنا شوید.

• شیشه دکوراتیو و تزئینی

هم اکنون ساخت انواع شیشه های دکوراتیو در قالب تکنیک های مختلف استیندگلس، تیفانی، فیوزگلاس، طرح استیند و ویترای در چارسیک انجام می شود. تمام این تکنیک ها دست ساز بوده و بدون دخالت ماشین انجام می شود. از همین رو کالایی لوکس و هنری دستی محسوب می شوند. قطعا استفاده از این تکنیک ها در معماری ساختمان، تاثیر به سزایی در ایجاد جلوه های بصری، بازی با نور، کنترل تابش، هدایت روشنایی و لوکس کردن محیط خواهد داشت. زیبایی خیره کننده شیشه های استیند گلاس و تیفانی که ترکیبی از فلز و شیشه هستند، بیننده را شگفت زده خواهد کرد و محیط را به سمت محیطی ایده آل و همگام با استانداردهای زیبایی شناسی هدایت خواهد کرد.

نتیجه گیری

تکنیک استین گلس یکی از محبوب ترین تکنیک های شیشه دکوراتیو و تزئینی در جهان محسوب می شود و در بین هنرمندان و طراحان از جایگاه بسیار ویژه ای برخوردار است.در تکنیک استیند گلس، هنرمند با انجام طراحی های استاندارد که با توجه به محدودیت های متریال شیشه در نظر گرفته شده است، اقدام به برش شیشه کرده و سپس با استفاده از فلزات مخصوص، این قطعات شیشه را در کنار هم محکم می کند. بعضی از این قطعات شیشه، به صورت تراش خورده یا اصطلاحا بِوِلد در نظر گرفته می شود که به عنوان نگین در تکنیک استین گلس به کار می رود.

تکنیک استین گلس نیاز به حوصله و تخصص فراوانی دارد و نتیجه کار، محصول صرف وقت و دقت و ظرافت هنرمند است. در پروسه تولید شیشه استین گلس، از ابزارهای مختلف و به خصوصی همچون الماس، انواع انبر، چکش، قلع، سرب، برنج، هویه و … استفاده می شود. از شیشه های استین گلس در درب های ورودی لابی ها، پارتیشن های لوکی، پنجره ها، سقف های دکوراتیو و نورگیرهای سقفی استفاده می شود.

از تکنیک استیند گلس همچنین در ساخت گنبد شیشه ای نیز استفاده می گردد که باعث ایجاد فضایی خاص، جذاب و گیرا در معماری داخلی می شود. شیشه های استیند گلس ، چه در گنبد های شیشه ای به صورت خم کار شوند و چه به صورت تخت در فضاهای مختلف مورد استفاده قرار گیرند، قابلیت انجام آب بندی را نیز دارا می باشند. گروه هنری چارسیک با اتکا به توان فنی و تخصصی خود و با استفاده از تجربیات فراوان گذشته، طراحی، تولید، نصب و آب بندی شیشه های استیند گلس به صورت تخت و خم را به بهترین شکل ممکن و با استفاده از جدید ترین متودهای روز دنیا انجام می دهد.